NHỮNG DẤU MỐC QUAN TRỌNG TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN CỦA ĐẢNG BỘ XÃ NGHĨA BÌNH
1. Sự kiện thành lập Chi bộ Đảng tại xã Nghĩa Bình (1931) và quá trình lãnh đạo nhân dân cướp chính quyền (1945)
Đảng Công sản Việt Nam ra đời đã lãnh đạo phong trào cách mạng đấu tranh của nhân dân ta chuyển sang một giai đoạn mới. Đầu tháng 5/1930, cao trào cách mạng bùng lên trong cả nước mà đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh đã làm tan rã chính quyền thực dân phong kiến tại nhiều huyện, xã thuộc vùng nông thôn. Các Chi bộ Đảng và tổ chức nông hội đỏ đã quản lý và điều hành mọi hoạt động trong nhiều làng xã.
Tháng 10/1930 để kịp thời chỉ đạo phong trào cách mạng đang dấy lên ở Cự Lâm và Thọ Lộc, hai đồng chí Võ Nguyên Hiến và Võ Thược đã lên Thọ Lộc tổ chức thành lập chi bộ Đảng gồm các đồng chí: Phan Đình Lại làm Bí thư, Võ Đình Thạc làm PBT, Võ Thược làm thư ký để lãnh đạo nhân dân Nghĩa Đàn- Tân Kỳ.
Tranh vẽ về Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (03/02/1930)
(Nguồn: http://thanhnien.vn/)
Đầu năm 1931 chính sách khủng bố trắng của Đế quốc Pháp gây tổn thất cho phong trào cách mạng sau cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh, nhiều cán bộ, đảng viên, quần chúng cách mạng ở miền xuôi đã được tổ chức bí mật chuyển lên Nghĩa Đàn - Tân Kỳ nhằm tránh sự truy lùng của địch và xây dựng cơ sở cách mạng. Ở Nghĩa Bình và Nghĩa Đồng thành lập chi bộ Yên Hòa, Tri Chỉ do đồng chí Lại Văn Bút làm BT chi bộ gồm 14 đảng viên: Lại Văn Bút, Võ Duy Quảng, Nguyễn Ve, Cao Đồng, Võ Châu, Phương Thịnh, Võ Lan, Tuyển Trợ, Đ/c Khải, Đ/c Trúc (quê Thanh Chương), Nguyễn Linh (quê Hà Tĩnh), Đ/c Chính (quê Hưng Nguyên), Học Khoáng (quê Quỳnh Lưu), Sở Lộc..Như vậy cùng với một số chi bộ khác trong huyện, Nghĩa Bình đã có chi bộ cộng sản ra đời để lãnh đạo phong trào cách mạng nhân dân giành chính quyền.
Tháng 9/1944, Nhật chiếm Đông Dương hất cẳng Pháp, thực hiện Chỉ Thị của Trung ương Đảng “Nhật, Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, ngày 19/5/1945 Mặt trận Việt Minh liên tỉnh Nghệ -Tĩnh được thành lập. Sau khi nhận được lệnh tổng khởi nghĩa ngày 15/8/1945 Việt minh huyện thành lập ủy ban khởi nghĩa của huyện. Trưa ngày 18/8/1945 người dân ở các xã Yên Hòa, Yên Lại, Tri Chỉ (Nghĩa Bình- Nghĩa Đồng), Thọ Lộc (Nghĩa Khánh) ..đã tổ chức cuộc biểu tình hơn 500 người kéo lên bao vây huyện đường. Trước cơ hội ngàn năm có một, nhân dân Nghĩa Bình dưới sự lãnh đạo của việt minh đã đứng lên giành chính quyền vào ngày 21/8/1945 thành công mà không đổ máu.
Vượt qua mọi hi sinh, gian khổ, các chiến sĩ cộng sản đã nhen nhóm và phát triển nhân tố cách mạng cho Nghĩa Bình. Từ những đốm lửa trong Xô viết Nghệ Tĩnh (1930-1931), qua 15 năm gây dựng đã trở thành ngọn lửa cách mạng Tháng Tám. Từ vài hội viên quần chúng cách mạng, Đảng đã xây dựng các tổ chức quần chúng đủ mọi thành phần, đoàn kết, thống nhất, quy tụ dưới ngọn cờ độc lập dân tộc thông qua Mặt trận Việt Minh và lực lượng vũ trang nhân dân đông đảo, đủ sức hỗ trợ quần chúng giành chính quyền thắng lợi.
2. Nghĩa Bình trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước (1945-1975)
* Lãnh đạo xây dựng chính quyền và chống thực dân Pháp xâm lược.
Cách mạng tháng Tám thành công cùng với nhân dân cả nước tiến hành xây dựng chính quyền nhân dân, ngày 24 và 25/02/1946 nhân dân nô nức đi bầu cử Hội đồng nhân dân tỉnh và xã đầu tiên trong toàn quốc. Cuộc bầu cử Hội đồng nhân dân tại xã Đại Đồng ( Nghĩa Bình- Nghĩa Đồng) diễn ra an toàn, số nổi và đầy niểm tin. Đến tháng 3/1946, các cơ sở Đảng ở Đại Đồng được thống nhất lấy tên là Chi bộ Lạc, do đồng chí Nguyễn Ngọc Lương làm Bí thư, đồng chí Dương Văn Bẹn làm Chủ tịch ủy ban hành chính kháng chiến.
Từ đây, mọi hoạt động được đặt dưới sự chỉ đạo trực tiếp của chi bộ, Hội đồng nhân dân, ủy ban hành chính kháng chiến xã để lãnh đạo việc triển khai thực hiện các cuộc vận động của Đảng và Chính phủ như: Diệt giặc đói, phát triển sản xuất; diệt giặc dốt, nâng cao dân trí; xây dựng lực lượng dân quân tự vệ, chuẩn bị kháng chiến lâu dài.
Với dã tâm cướp nước ta một lần nữa, ngày 23/8/1945 thực dân Pháp đánh chiếm Sài Gòn – Gia Định, mở rộng chiến tranh toàn miền Nam và Nam trung bộ. Chính quyền non trẻ trên toàn quốc phải đương đầu với 3 thứ giặc “giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm”. Để phù hợp với tình hình chiến tranh, các hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội trên địa bàn xã nhanh cóng được điều chỉnh, mọi mục tiêu đều nhằm phục vụ cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, tất cả cho tuyền tuyến, tất cả để đánh thắng kẻ thù xâm lược.
Thực hiện chủ trương của cấp trên, cuối năm 1953, xã Đại Đồng được chia tách thành hai xã Nghĩa Đồng và Nghĩa Bình. Trên cơ sở đó, Nghĩa Bình được thành lập chi bộ riêng gồm 54 đảng viên cùng với việc lo ổn định địa giới hành chính, dân cư và công tác sản xuất, chi bộ, chính quyền và nhân dân còn lo huy động sức người, sức của cho chiến trường ở vào giai đoạn quyết liệt. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, xã Đại Đồng, xã Nghĩa Bình đã huy động tối đa sức người, sức của phục vụ tuyền tuyến, trong cuộc chiến đấu đầy gian khỏ, hy sinh này nhiều người con đã anh dũng hy sinh anh dũng làm rạng danh cho quê hương đất nước.
* Lãnh đạo xây dựng chủ nghĩa xã hội và kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Tháng lợi của 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp đã đưa cách mạng nước ta sang giai đoạn mới, Miền Bắc nói chung và xã Nghĩa Bình nói riêng vừa đẩy mạnh phát triển sản xuất xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa là hậu phương lớn chi viện sức người, sức của phục vụ cho cuộc chiến tranh giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
Nhiệm vụ đẩy mạnh sản xuất xây dựng chủ nghĩa xã hội: Thực hiện mục tiêu “người cày có ruộng”, Đảng ta đã thực hiện chính sách giảm tô, giảm tức và cải cách ruộng đất để tạo công bằng trong xã hội, khôi phục và phát triển kinh tế. Từ tổ đổi công ra đời và phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu đã tiến lên hợp tác xã bậc thấp đưa người dân vào làm ăn tập thể từng bước cải thiện và nâng cao đời sống cho họ. cùng với sự khôi phục kinh tế thì văn hóa giáo dục cũng được khôi phục và phát triển;công tác giáo dục được chính quyền chú trọng, trẻ em trong độ tuổi được đến trường, các lớp học bổ túc văn hóa tiếp tục được mở để xóa mù chữ cho nhân dân. Công tác khám, chữa bệnh, vệ sinh phòng bệnh cũng được quan tâm, đôn đốc thực hiện, nhiều phong trào thi đua được thực hiện như: “Giục trống Đại Phong” trong nông nghiệp, “Gióng trống Duyên Hải” trong công nghiệp, “Phất cao cờ ba nhất” trong quân đội; hay phong trào “ba sẵn sàng” của đoàn viên, thanh niên; phong trào “Ba đảm đang” của phụ nữ…
Nhiệm vụ đánh thắng cuộc chiến tranh phá hoại ở miền Bắc và chi viện cho miền Nam: Với quyết tâm “Tất cả cho tuyền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”, với 4 nhiệm vụ then chốt:
1. Sẵn sàng chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến
2. Bám đất, bám làng, sản xuất, chăn nuôi giỏi
3. Chiến đấu kiên cường, dũng cảm, kiên quyết dánh trả các đợt đánh phá của máy bay địch, tuần tra canh gác bảo đảm an ninh trên địa bàn, chống biệt kích, thám báo.
4.Tích cực giúp đỡ phục vụ tận tình trong mọi điều kiện, mọi hoàn cảnh cho các binh trạm, các đơn vị bộ đội, thanh niên xung phong đóng quân trên địa bàn và nhân dân Vĩnh Linh ra sơ tán.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, xã đã tổ chức 3 đại đội dân quân, 10 trung đội phòng không được trang bị súng 12,7 ly, 10 đội cứu sập, 01 đội cứu thương và xây dựng hệ thống hầm chữ A, hầm cá nhân, hào giao thông tại các vùng trọng điểm và trận địa. Thực hiện chủ trương của cấp trên Nghĩa Bình đón gần 2000 đồng bào Vĩnh Linh ra sơ tán. Trong chiến tranh phá hoại đế quốc Mỹ đã ném bom xuống vùng đất Nghĩa Bình 142 lần với hơn 3.545 tấn bom đạn, lực lượng dân quân Nghĩa Bình đã tham gia đánh trả nhiều trận tiêu biểu như trận ngày 18/6/1967 trung đội dân quân 12,7 ly của xã đã dũng cảm phối hợp cùng pháo phòng không của bộ đội chủ lực đã bắn rơi một máy bay F105 của Mỹ, bảo vệ cho đoàn xe vượt qua trọng điểm an toàn. Song song chiến đấu đánh trả chiến tranh phá hoại hàng trăm thanh niên Nghĩa Bình đã xung phong lên đường nhập ngũ, sẵn sàng ra tiền tuyến để bảo vệ Tổ quốc; nhiều thanh niên chưa đến tuổi nhập ngũ đã tình nguyện viết đơn xin được ra tiền tuyến đánh giặc thống nhất đất nước.
Tổng kết thành tích trong cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc, xã Nghĩa Bình đã được khen tặng nhiều huân, huy chương, bằng, giấy khen ghi nhận về thành tích trong chiến đấu và sản xuất, đặc biệt xã Nghĩa Bình được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu “Đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”
3. Xã Nghĩa Bình xây dựng và phát triển (1973-2023)
Thực hiện chủ trương của cấp trên năm 1973 xã Nghĩa Bình được điều chỉnh lại địa giới hành chính (lấy sông Hiếu làm địa giới hành chính giữa Nghĩa Bình và Nghĩa Đồng), Đảng bộ có 9 chi bộ với 120 đảng viên do đồng chí Nguyễn Văn Nhượng làm BT, đ/c Đàm Văn Hảo CT-UBHC, Đ/c Vũ Thị Mận làm trực đảng.
Qua 50 năm xây dựng và phát triển, đến nay kết cấu hạ tầng điện, đường, trường, trạm từng bước được hoàn thiện đảm bảo điều kiện cho phát triển kinh tế và phục vụ đời sống của nhân dân. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, công tác điều hành của chính quyền, phối hợp thực hiện nhiệm vụ của MTTQ và các tổ chức chính trị xã hội đã đẩy mạnh phát triển kinh tế, phát huy lợi thế về địa lý, diện tích, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi để tăng giá trị sản xuất trên diện tích, mở rông các loại hình, ngành nghề tiểu thủ công nghiệp, kinh doanh nâng cao thu nhập cho người dân theo số liệu giá trị thu nhập bình quân đầu người năm 2022 đạt trên 63 triệu / người/ năm, xã Nghĩa Bình năm 2020 được UBND Tỉnh công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới và đang từng bước xây dựng xã đạt nông thôn mới nâng cao.
Công tác tuyên truyền giáo dục các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước được thực hiện thường xuyên, liên tục đến cán bộ đảng viên và mọi tầng lớp nhân dân. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy, học đảm bảo, 100% trẻ em trên địa bàn được đến trường đúng độ tuổi, chất lượng học sinh đại trà, học sinh giỏi các cấp, học sinh đậu vào các trường Cao đẳng, Đại học không ngừng tăng lên hết năm 2022 có 2/3 trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 phấn đấu năm 2023 xây dựng trường THCS đạt chuẩn quốc gia.
Công tác chăm sóc sức khỏe cho nhân dân được quan tâm, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác khám chữa bệnh đảm bảo, đội ngũ y, bác sỹ nhiệt tình trách nhiệm thực hiện tốt các chương trình quốc gia về y tế. Xã Nghĩa Bình được công nhận đạt chuẩn quốc gia về y tế. Đảng ủy, chính quyền thực hiện tốt chế độ chính sách xã hội, các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, xóa đói giảm nghèo được quan tâm, tỷ lệ hộ nghèo năm 2022 trên toàn xã còn 45 hộ (2,84%).
Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội luôn ổn định Đảng ủy thường xuyên chỉ đạo thực hiện tốt chính sách hậu phương quân đội, công tác xây dựng lực lượng dân quân tự vệ và lực lượng vũ trang trên địa bàn đảm bảo không có điểm nóng, tình huống bất ngờ xảy ra.
Công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh được ưu tiên, từ 1 chi bộ với 14 đảng viên ban đầu đến nay Đảng bộ Nghĩa Bình có 12 chi bộ với 260 đảng viên là những hạt nhân lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương. Công tác chỉ đạo điều hành của chính quyền theo đúng quy định tạo điều kiện cho nhân dân phát triển kinh tế, Mặt trận tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội thường xuyên được bổ sung, kiện toàn về tổ chức, đa dạng về hoạt động đã cùng với hệ thống chính trị thực hiện tốt nhiệm vụ mà đảng và nhân dân giao phó.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân Nghĩa Bình đã tham gia vào các cao trào 1930-1931; 1936-1939; 1939 -1945 và đã cùng nhân dân cả nước làm nên cách mạng tháng tám thành công rực rỡ. Trong thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ có phần đóng góp không nhỏ của nhân dân Nghĩa Bình, đó là niềm tự hào cho các thế hệ cả hôm nay và mai sau. Anh dũng, ngoan cường, bất khuất trong chiến đấu, nhân dân Nghĩa Bình dưới sự lãnh đạo của Đảng đã vượt qua khó khăn, thách thức sau chiến tranh để xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh. Đặc biệt bước vào thời kỳ đổi mới nhân dân Nghĩa Bình hăng say lao động sản xuất làm thay đổi diện mạo quê hương, cuộc sống ngày càng ấm no, hạnh phúc./.
Phan Bá Lĩnh Phó Bí thư thường trực Đảng uỷ xã Nghĩa Bình